E 3 nga take e kore e taea te kowhiri i nga hua i tenei Ra Hauora o te Ao!

Ko te Ra Hauora o te Ao 2023 te tohu 75^th huritau o te World Health Organization (WHO). He wa pai tenei tau ki te whakaaro mo te pai ake o te oranga i roto i nga tau 75 kua hipa na te angitu o te hauora o te iwi. He whai waahi hoki ki te whakahihiri i nga mahi tukituki i nga wero hauora o naianei me te whai i nga huarahi tino nui ki te oranga oranga mo te katoa.

Ko te hua manu he puna kai e waatea ana, kua kikii i nga matūkai me te pūmua tino kounga. Tenei mōkihi pūkenga me te kaha Ka taea te whakapai tonu i nga hua hauora tangata huri noa i te ao, me te tiaki i to maatau ao.

Tirohia e toru nga take e pai ai nga hua mo tenei Ra Hauora o te Ao.

1. He mea nui mo te hauora o te tangata

Hei kai nui o te taiao, he maha nga momo matūkai kei roto i nga hua, he mea nui mo te kai hauora, taurite. Ko nga hua he nui ake i te paramanawa noa; kei roto i tetahi hua nui 13 huaora tino nui me te 6g o te pūmua, e whai hua ana ki te hauora pai puta noa i to oranga, mai i te kohungahunga ki te koroheketanga!

He mea tika te pūmua mo te tipu o te uaua, te whakaora, me te tiaki, me nga hua kei roto katoa nga waikawa amino e 9 e hanga ana hei pūmua tino, kounga teitei ranei¹.

Kua whakaatuhia e nga rangahau ka whai waahi nui nga hua ki roto te whakaiti i te kore kai me te rawakore pūmua i roto i nga roopu whakaraerae penei i nga wahine hapu me nga tamariki. Hei tauira, i kitea e tetahi rangahau tera i whakaitihia e nga hua te 47% te whakaroa i nga tamariki². He mea tino nui tenei mo nga hapori iti me waenga-moni e whakawhirinaki ana ki nga puna kai e taea ana te utu mo te kai.

I tua atu, he mihi ki te kakano ngawari me te ngawari o te kemu, kua hua nga hua kua whakamatauhia ki te whakaiti i te tupono o te sarcopenia – te ngaronga o te papatipu uaua koiwi na te koroheketanga³.

I tua atu i te puna pūmua kounga teitei, he hua hoki he he puna nui o nga micronutrients e tino matea ana penei, choline, huaora A me te huaora D⁴.

E rua noa nga hua e whakarato ana i te 82% o nga whakaritenga huaora D o ia ra, 50% o nga whakaritenga o te folate ia ra me te 40% o nga whakaritenga selenium ia ra.¹, ka nui te kai, me te He iti ake nga utu mo te taiao me te utu i era atu puna kai-poroti kararehe⁵.

2. E waatea ana mo te katoa

He maha nga hua ka taea e ratou ka taea te whakaputa puta noa i te tau, puta noa i te ao! Heoi ano, kei te mahi tonu te umanga kia pai ake te uru atu o nga hua ki nga waahi iti te kai.

I whakatüria te International Egg Foundation (IEF) ki te hanga kai motuhake me te tauwhiro na te whakawhanake i te matauranga o te rohe, te tohungatanga me te kaipakihi i roto i nga taupori ngoikore te pūmua, te whakanui ake i te kai me te hanga rohe o te pūmua-kounga teitei na roto i nga hua.

1 i roto i te 6 nga tangata huri noa i te ao e whakawhirinaki ana ki nga mahi ahuwhenua hei oranga mo ratou, ka noho hei oranga mo te maha o nga hapori taiwhenua. Ka whakaratohia e te IEF nga akoranga whakangungu mo nga kaiahuwhenua hua i nga rohe iti-moni, e whakamana ana i a ratou ki te whakapumau i nga puna kai pai hei whangai i o ratau whanau me o ratau hapori, me te whakapai ake i to ratau hauora katoa⁶.

I tua atu, ka tautoko ano te aroha nga kaupapa whangai wawaotanga, te tohatoha pūmua hua manu ki nga kohungahunga me nga tamariki i nga waahi e matea ana te kai. Na te tautoko a te kaipakihi pūtaiao, a Dr Fabien De Meester, kua whakaritea e te IEF he tikanga hei pupuri i nga hua. hou ake mo te roa kaore he whakamatao, te awhina i te urunga atu ki nga hapori puta noa i te ao, otira ko era o nga whenua iti me nga whenua-moni.

3. Te puna pūmua taumau

Ehara i te mea ko ratou anake a pūmua-kounga tiketike, he iti ano hoki ratou pānga pūmua puna. Inaa, ko nga hua he iti rawa nga tukunga hau kati kati (GHG) mo ia karamu o te pūmua ina whakaritea ki etahi atu puna pūmua kararehe.⁷ – no reira, te tautoko i te ao me te hauora tangata.

I tua atu, mo ia karamu o te pūmua, me 85% te iti ake o te wai mo te hanga hua manu i era atu puna pūmua kararehe⁸.

 

I tua atu, ko nga pakihi hua manu huri noa i te ao e kaha ana ki te rapu tikanga hou mo te whakaputa hua i roto i nga huarahi tauwhiro. Hei tauira, kua whakawhanakehia e tetahi kaihanga hua manu i Holanana a raatau pakihi huri noa te noho kore waro, te oranga kararehe, me te whakamahi i te toenga kai hei whangai kararehe⁹. I tenei wa, i Kanata, ko te whenua tuatahi kupenga-kore paamu kua angitu te whakaputa hua mai i te tau 2016, me te maha o nga whare witi e mahi ana inaianei¹⁰.

Te pai katoa!

Hei puna kai utu nui, e waatea ana, e mau tonu ana, ka whai waahi nui nga hua mo te katoa, puta noa i te ao, hei whakakorikori mo te ora ake mo tatou katoa.

I tenei Ra Hauora o te Ao, uru mai ki te whakanui me pehea ka whai hua te hua manu ki te whakakore i te kai kore kai puta noa i te ao i runga i te oranga taiao!

 

Tohutoro

¹ Heki Ahitereiria (2022)

² Te Whare Wananga o Washington i St Louis (2017)

³ MJ Puglisi me ML Fernandez (2022)

⁴ Y. Papanikolaou me VL Fulgoni (2020)

⁵ S. Walker raua ko JI Baum (2022)

⁶ International Egg Foundation (2022)

⁷ Te Whare Rauemi o te Ao (2016)

⁸ MM Mekonnen me AY Hoekstra (2010)

⁹ L. Hancock (2023)

¹⁰ Egg Farmers of Canada (2020)